των ονομαστικών ή πραγματικών μεγεθών μπορεί να χρησιμοποιηθεί επικοινωνιακά και να παραπλανήσει. Παρακάτω παρουσιάζονται δύο παραδείγματα
- Έχει επιστρέψει το ΑΕΠ στα επίπεδα του 2009;
Διακινείται αυτήν την περίοδο η εκτίμηση ότι το 2023 το ΑΕΠ της Ελλάδας θα φτάσει στο επίπεδο του 2009, στο πλαίσιο μιας λογικής ότι η ελληνική οικονομία θα έχει ανακτήσει τις απώλειες της οικονομικής κρίσης. Αυτό είναι εντελώς ανακριβές. Παρότι δεν ξέρουμε ακόμα το ΑΕΠ του 2023, τα στοιχεία μέχρι το 2022 δείχνουν ότι το ΑΕΠ σε πραγματικούς όρους ήταν αρκετά κάτω από το επίπεδο του 2009.
Πηγή στοιχείων: Eurostat
Η πορτοκαλί γραμμή αποτυπώνει το πραγματικό ΑΕΠ της Ελλάδας σε σταθερές τιμές, υποθέτοντας ότι το 2009 αυτό ήταν 100. Για λόγους σύγκρισης, η μπλε γραμμή δείχνει το ΑΕΠ της Ευρωζώνης με την ίδια μέτρηση.
Το 2022 το ΑΕΠ της Ελλάδας ήταν στο 84% του 2009 ενώ της Ευρωζώνης στο 117,7% του 2009. Με άλλα λόγια, το ΑΕΠ της Ελλάδας ήταν 16% κάτω από το 2009 ενώ της Ευρωζώνης 17,7% πάνω από το 2009. Άρα η τροχιά Ευρωζώνης και Ελλάδας είναι απόκλισης. Η αντίθετη δηλαδή από εκείνη της σύγκλισης, που ήταν ο βασικός στόχος της δεκαετίας του 2000.
Για να φτάσει το ΑΕΠ του 2023 το επίπεδο του 2009 θα πρέπει να καταγράψει ρυθμό πραγματικής μεγέθυνσης περίπου 19%.
- Υπάρχει αύξηση των εξαγωγών;
Ο ισχυρισμός ότι οι ελληνικές εξαγωγές παρουσιάζουν σημαντική αύξηση δεν είναι εντελώς ανακριβής, είναι όμως παραπλανητικός για δύο λόγους. Ο πρώτος είναι πως υπολογίζεται σε ονομαστικούς και όχι σε πραγματικούς όρους και ο δεύτερος πως η σύγκριση γίνεται με ένα έτος (το 2020) μεγάλης μείωσης των εξαγωγών (λόγω πανδημίας). Το παρακάτω διάγραμμα εξηγεί πως έχουν τα πράγματα.
Η μπλε γραμμή δείχνει τις εξαγωγές σε ονομαστικούς όρους (δηλαδή σε τρέχουσες τιμές) και η πορτοκαλί γραμμή σε πραγματικούς όρους (δηλαδή σε σταθερές τιμές 2010). Η μπλε γραμμή δείχνει μια εντυπωσιακή αύξηση τόσο για το 2021 (40% σε σχέση με το 2020) όσο και για το 2022 (37% σε σχέση με το 2021). Όμως η πρώτη αύξηση οφείλεται στο χαμηλό σημείο αναφοράς (λόγω της πανδημίας το 2020) και η δεύτερη στην αύξηση των τιμών (λόγω του πληθωρισμού).
Αν αλλάξουμε το σημείο αναφοράς (συγκρίνουμε με ένα «κανονικό» έτος, όπως το 2019) και εξαλείψουμε την επίδραση των τιμών (μετρήσουμε την αξία των εξαγωγών σε σταθερές τιμές 2010) η εικόνα διαφοροποιείται σημαντικά. Όπως δείχνει η πορτοκαλί γραμμή, οι εξαγωγές του 2021, σε πραγματικούς όρους, ήταν οριακά χαμηλότερες από το 2019 και του 2022 οριακά υψηλότερες. Ο πίνακας παρακάτω δείχνει τα ακριβή μεγέθη (σε εκατ. ευρώ). Ουσιαστικά δεν έχει υπάρξει καμία σημαντική αύξηση.
Πηγή στοιχείων: Eurostat