τουρισμό όλο τον χρόνο, να λειτουργήσει ως πόλος έλξης για επενδύσεις σε πράσινες εφαρμογές και για ανάλογη έρευνα & καινοτομία
Οικοδόμηση ισχυρού πράσινου brand name για τη Δυτική Μακεδονία, ως Περιφέρειας Πράσινης Μετάβασης. Σύνδεσή του και με:
- την τοπική πολιτιστική ταυτότητα.
- τον ιδιαίτερο φυσικό πλούτο της περιοχής: 2 Εθνικοί Δρυμοί, 15 Περιοχές Natura, 7 Περιοχές Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους, 65% των επιφανειακών νερών της χώρας συγκεντρωμένο στις λίμνες και τα ποτάμια της, 14 κατηγορίες προστατευόμενων αγροτικών προϊόντων.
Το πράσινο brand name θα ενισχυόταν διεθνώς κατά πολύ, με σταδιακή απεξάρτηση της (υπόλοιπης) Δυτικής Μακεδονίας και από τη βιομηχανία γούνας: τόσο ενόψει της ραγδαίας συρρίκνωσης της διεθνούς ζήτησης, όσο και για λόγους μεταχείρισης των ζώων.
1. Κέντρο 100% πράσινης ενέργειας και κόμβος αποθήκευσής της
Επένδυση σε παραγωγή καθαρής ενέργειας με προτεραιότητα σε ενεργειακές κοινότητες Δήμων και κατοίκων της περιοχής. Συμβολή και από ΔΕΗ και ιδιωτικές εταιρίες, με σεβασμό στη φέρουσα ικανότητα των οικοσυστημάτων και των τοπίων, αλλά και με υποχρέωση διάθεσης μέρους των κεφαλαίων στους κατοίκους της περιοχής, ώστε να υπάρχει τοπικό μέρισμα. Έργα & επενδύσεις από τη ΔΕΗ, ως διέξοδοι για διατήρηση θέσεων εργασίας
αλλά και ως αντιστάθμισμα για την επιβάρυνση της περιοχής επί τόσες δεκαετίες. Έμφαση στην αποδοτική χρήση της ενέργειας και την εξοικονόμηση.
Εκτεταμένη προώθηση ενεργειακών κοινοτήτων. Σχετική πρόβλεψη στο Εδαφικό Σχέδιο, επιπλέον οικονομική στήριξη αποκλειστικά για συμμετοχή σε αυτές μόνιμων κατοίκων και τοπικών Δήμων. Κίνητρα και υποστήριξη για επένδυση/συμμετοχή, και στους μέχρι τώρα εργαζομένους του λιγνίτη.
Ανάκληση της πρόσφατης νομοθεσίας που υποχρεώνει τις Ενεργειακές Κοινότητες να διαθέτουν την παραγωγή τους μέσω διαγωνισμών. Αν αυτό καθυστερήσει, εξειδικευμένη συμβουλευτική και διοικητική υποστήριξη από την Περιφέρεια για τη συμμετοχή των τοπικών Ενεργειακών Κοινοτήτων στους διαγωνισμούς
Ενεργειακές κοινότητες και από δήμους, για τροφοδοσία των δημοτικών κτιρίων και για δωρεάν κάλυψη ενεργειακών αναγκών στα πιο ευάλωτα νοικοκυριά.
Επιδότηση-υποστήριξη (και από ΔΕΗ) και για φωτοβολταϊκά σε στέγες κατοικιών, στην ευρύτερη δυνατή έκταση.
Φωτοβολταϊκά πάρκα σε λιγνιτωρυχεία, να μην καταλάβουν πάνω από 10-15% της συνολικής έκτασης των εκσκαφών και των εναποθέσεων. Δωρεάν μετοχοποίησή τους τουλάχιστον κατά 5-10% προς όφελος της τοπικής κοινωνίας, όπως προτείνεται.
Φιλόδοξο πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης για το 100% των δημόσιων και δημοτικών κτιρίων στους 4 ενεργειακούς δήμους, μέχρι το 2025. Η έναρξή του συντονίζεται με το κλείσιμο των μονάδων, ώστε εργαζόμενοι των ορυχείων και των μονάδων να βρουν σχετικά γρήγορα νέα εργασία σε αυτό, αλλά και να δημιουργηθούν νέες τοπικές επιχειρήσεις. Με την ολοκλήρωσή του, το πρόγραμμα συνεχίζεται σε όλη την υπόλοιπη Δυτική Μακεδονία.
Εκτεταμένη ενεργειακή αναβάθμιση και για κατοικίες και ιδιωτικά κτίρια, στην ευρύτερη δυνατή έκταση. Θετικό το επιπλέον ποσοστό επιδότησης στο ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ ΚΑΤ’ ΟΙΚΟΝ, κάλυψη μέχρι 100% σε περιπτώσεις ενεργειακής φτώχειας. Δυνατότητα προεξόφλησης του 80% του επιδόματος θέρμανσης για τα επόμενα 8-10 χρόνια, ως συμπληρωματική επιδότηση στο ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ.
Ρυθμίσεις για την τηλεθέρμανση, με κλιμακωτή τιμολόγηση, ώστε να μη λειτουργεί ως αντικίνητρο στην ενεργειακή αναβάθμιση. Τροφοδοσία της αποκλειστικά από βιώσιμες πηγές, όπως θερμικές απώλειες από σταθμούς αποθήκευσης καθαρής ενέργειας, βιομάζα από δασικά υπολείμματα, γεωθερμία χαμηλής ενθαλπίας στα ορυχεία, αντλίες θερμότητας από φωτοβολταϊκά. Βιοαέριο από αστικά και αγροτικά απόβλητα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο αν οι υπόλοιπες πηγές δεν επαρκούν. Επιφυλάξεις για την προβλεπόμενη ενιαία διασύνδεση των τριών τηλεθερμάνσεων.
Αποθήκευση καθαρής ενέργειας, με μετατροπή και επαναλειτουργία λιγνιτικών σταθμών ως μονάδων θερμικής αποθήκευσης καθαρής ενέργειας, με τον ίδιο μηχανολογικό εξοπλισμό και διατήρηση θέσεων εργασίας. Οι απώλειες σε θερμότητα, αξιοποιούνται στην τηλεθέρμανση. Προτεραιότητα στη μετατροπή των σχετικά αποδοτικότερων μονάδων.
Διερεύνηση και για άλλες τεχνολογίες αποθήκευσης, όπως με εκμετάλλευση της υψομετρικής διαφοράς στα ορυχεία για αντλησιοταμίευση με τεχνητές λίμνες, αλλά και πιλοτική διερεύνηση εφαρμογών βαρυτικής αποθήκευσης. Επιπλέον δυναμικό αποθήκευσης μπορεί να δημιουργηθεί μελλοντικά με μετατροπή υπαρχόντων υδροηλεκτρικών σε αντλησιοταμιευτικά.
Αποκαταστάσεις λιγνιτωρυχείων, με ασφαλή διαχείριση αποθέσεων & τέφρας. Ολοκλήρωση των εκκρεμών μετεγκαταστάσεων οικισμών, με υψηλά ενεργειακά πρότυπα. Η τεχνογνωσία που θα αποκτήσει η ΔΕΗ, θα μπορεί να αξιοποιηθεί και για συμμετοχή της σε αντίστοιχα μελλοντικά προγράμματα στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Αποκατάσταση επιπτώσεων από τη μακροχρόνια υπεράντληση νερών: αποκατάσταση λιμνών και στάθμης υδροφόρου ορίζοντα, με έμφαση στη σταδιακή αποκατάσταση των αρχικών πηγών ύδρευσης της Κοζάνης.
Αποκλεισμός επενδύσεων σε ορυκτό («φυσικό») αέριο, που θα δημιουργούσαν νέες μακροχρόνιες εξαρτήσεις από εισαγόμενο καύσιμο, που πιθανότατα θα είναι και αυτό ασύμφορο σε λίγα χρόνια.
2. Βιώσιμη αγροτική παραγωγή, με υψηλή αξία για τα προϊόντα της
Εκτεταμένη στροφή σε ήπια και βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία, καθώς και σε κτηνοτροφία εκτατικής εκτροφής και ελεύθερης βόσκησης. Κάλυψη των τοπικών διατροφικών αναγκών, παραγωγή επώνυμων ποιοτικών προϊόντων για την υπόλοιπη Ελλάδα και για εξαγωγές. Αυξημένη επιδότηση μονάδων τυποποίησης και μεταποίησης τοπικών προϊόντων, ώστε το σύνολο της προστιθέμενης αξίας να μένει στην περιοχή.
Οργανωμένη προβολή και προώθηση των τοπικών προϊόντων, με δημιουργία μονάδας μάρκετινγκ και υποστήριξης νέων επιχειρήσεων στην Περιφέρεια, με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ. Αξιοποίηση και των διαύλων που μπορούν να προσφέρουν ο αγροτουρισμός και ο εναλλακτικός τουρισμός.
Κατά προτεραιότητα ενεργοποίηση των κονδυλίων του ευρωπαϊκού Green Deal για τον στόχο μεριδίου βιολογικής γεωργίας τουλάχιστον 25% μέχρι το 2030. Ενίσχυσή τους και με επιπλέον εθνικά κίνητρα.
Δομές χωριστής συμβουλευτικής υποστήριξης των βιοκαλλιεργητών από γεωπόνους, με πρωτοβουλία και χρηματοδότηση από την περιφέρεια και τους δήμους. Συμβουλευτική υποστήριξη και για θέματα προσανατολισμού καλλιεργειών και διάθεσης προϊόντων.
Απευθείας διασύνδεση παραγωγών – καταναλωτών, τοπικά αλλά και με γειτονικές πόλεις όπως η Θεσσαλονίκη.
Πιλοτική θέσπιση και παράλληλων προαιρετικών υψηλότερων προτύπων, πέρα από τα ελάχιστα απαιτούμενα της βιολογικής γεωργίας: ενδεικτικά αυτά θα μπορούσαν να αφορούν παραδοσιακό τοπικό γενετικό υλικό, χρήση 100% Πράσινης ενέργειας, τεχνικές φυσικής καλλιέργειας, επαναχρησιμοποίηση αγροτικών υπολειμμάτων
Αξιοποίηση, κυρίως για βιολογική γεωργία, και όσων εκτάσεων λιγνιτωρυχείων είναι εφικτό να αποκατασταθούν για καλλιέργειες. Όπου η ρύπανση δεν αφήνει περιθώρια βιολογικής γεωργίας ούτε ως μεταβατικό στάδιο, εφαρμογή τουλάχιστον ορθών γεωργικών πρακτικών.
Ενθάρρυνση συνεργατικών/συνεταιριστικών προσπαθειών, σύνδεση της αγροτικής παραγωγής και με βιώσιμη επιτόπια μεταποίηση, για επώνυμα προϊόντα με υψηλή ποιότητα και αξία. Βελτίωση αγροτικών υποδομών, περιορισμός μονοκαλλιεργειών.
Ανάπτυξη και εφαρμογή συνολικού μοντέλου ψηφιακής γεωργίας, σε συνεργασία με το ΑΠΘ και το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας
Εφαρμογές «έξυπνης» γεωργίας, μόνο με μηδενική χρήση ενέργειας από ορυκτά καύσιμα. Θετικοί για θερμοκήπια μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης, μονάδες υδροπονίας αποδεκτές μόνο αν στηρίζονται κατά 100% σε ενέργεια από βιομάζα, ήλιο ή άλλες ΑΠΕ.
Επέκταση της καλλιέργειας κρόκου, ιδιαίτερα της βιολογικής, χωρίς χαρακτηριστικά μονοκαλλιέργειας. Διερεύνηση και της δυνατότητας για ανάπτυξη σηροτροφίας.
Αρωματικά & φαρμακευτικά φυτά, επιτόπια ήπια μεταποίηση τους για αιθέρια έλαια και επώνυμα τελικά προϊόντα, κυρίως από μικρές μονάδες και συνεταιρισμούς, με αξιοποίηση του τοπικού brand name.
Επέκταση δασοπονίας για βιώσιμα δασικά προϊόντα, ιδίως οικοδομική ξυλεία και ξυλεία για περαιτέρω κατεργασία. Το ποσοστό των διαχειριζόμενων δασών να φθάσει τουλάχιστον 80%, ιδιαίτερα στην ΠΕ Κοζάνης όπου το 2016 βρισκόταν στο 50%. Μελέτες Βιώσιμης Αξιοποίησης και για μη ξυλώδη δασικά προϊόντα όπως μανιτάρια και βότανα. Στήριξη συνεταιριστικών πρωτοβουλιών για καθετοποίηση κατεργασίας και αξιοποίηση βιομάζας, ιδίως των υπολειμμάτων για την τηλεθέρμανση. Εξασφάλιση πιστοποίησης των δασικών προϊόντων για αειφορική εκμετάλλευση.
Στήριξη της μελισσοκομίας, αποκατάσταση χώρων παλαιών ορυχείων με πρόσφορη βλάστηση, ώστε να μπορεί η μελισσοκομία να επεκταθεί και εκεί.
Βιώσιμη αλιεία από τοπικούς συνεταιρισμούς, σε φυσικές και τεχνητές λίμνες. Ενίσχυση με επενδύσεις σε υποδομές, όπως ιχθυόσκαλες και μονάδες μεταποίησης.
3. Ήπιος τουρισμός, όλο τον χρόνο, ενταγμένος στην τοπική οικονομία
Προώθηση φυσιολατρικού τουρισμού και αναψυχής, ιδιαίτερα σε λίμνες-δάση-ποτάμια, σε σύνδεση και με ήδη εδραιωμένους τοπικούς προορισμούς όπως Πρέσπες & Νυμφαίο. Προβολή των προγραμμάτων για απειλούμενα είδη, όπως για τον λύκο και την αρκούδα.
Ανάπτυξη διασυνοριακών τουριστικών προγραμμάτων και με Αλβανία & Βόρεια Μακεδονία. Άμεσο άνοιγμα της ήδη συμφωνημένης συνοριακής διάβασης στην Πρέσπα, για διασύνδεση της Δυτικής Μακεδονίας με τον ήδη ανεπτυγμένο τουρισμό της Οχρίδας.
Διασύνδεση και με τον τουρισμό γειτονικών ελληνικών περιοχών: Δυτική Πίνδος στην Ήπειρο, Καλαμπάκα στη Θεσσαλία, Βέροια-Έδεσσα-Πιερία στην Κεντρική Μακεδονία
Θεματικός τουρισμός, με βάση και το ιστορικό φορτίο της περιοχής: Βυζαντινή περίοδος (άξονας Καστοριά-Πρέσπα-Οχρίδα), Μακεδονικός Αγώνας, Ελληνικός Εμφύλιος, αλλά και μονοπάτια για τα καραβάνια των αγωγιατών τον 18ο και 19ο αιώνα. Ενσωμάτωση και πρωτοβουλιών που ήδη λειτουργούν, όπως τα «Μονοπάτια της ειρήνης» και το δίκτυο μονοπατιών της Οικολογικής Κίνησης Κοζάνης στο Βόιο.
Αξιοποίηση της πολιτιστικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, αλλά και των πολιτιστικών εκδηλώσεων και λαογραφικών δρωμένων, ως βάσης για πολιτιστικό τουρισμό.
Διασύνδεση του αγροτικού τομέα και με ήπιο τουρισμό, ιδιαίτερα όπου υπάρχουν σχετικά πλεονεκτήματα: αμπελουργία/οινοποιία στο Αμύνταιο, κρόκος στην Κοζάνη.
Βιομηχανικός-ενεργειακός τουρισμός, με επισκέψιμο τεχνολογικό πάρκο σε παροπλισμένες μονάδες στην κοιλάδα Πτολεμαΐδας-Αμυνταίου.
Ποδηλατικός τουρισμός, με τοπικές διαδρομές σε σύνδεση (και) με τον σιδηρόδρομο, με προοπτική ένα ολοκληρωμένο δίκτυο που θα συνδεθεί μελλοντικά με τον άξονα αρ. 8 του διευρωπαϊκού δικτύου Eurovelo (Αθήνα-Θεσσαλονίκη-Βαρσοβία-Βόρειο Ακρωτήριο).
Υποδομές για ναυταθλητισμό, στις τεχνητές λίμνες που θα δημιουργηθούν στα ορυχεία.
Μουσειακά τουριστικά τρένα, με αποκατεστημένες παλιές μηχανές και συρμούς, σε τοπική διαδρομή του 19ου αιώνα: Φλώρινα-Αμύνταιο-Μοναστήρι-Έδεσσα.
4. Βιώσιμη μεταποίηση, υπηρεσίες, Πράσινη Καινοτομία
Ενθάρρυνση και στήριξη παλιών και νέων μικρών και μεσαίων τοπικών επιχειρήσεων, ιδιωτικών ή συνεταιριστικών, σε βιώσιμη μεταποίηση και παροχή υπηρεσιών. Η στήριξη της τοπικής οικονομίας των λιγνιτικών περιοχών για τη μετάβαση, να είναι ο κύριος κορμός των κονδυλίων του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης.
Θετικοί και σε μεγαλύτερες επενδύσεις, εφόσον λειτουργούν συμπληρωματικά με την τοπική οικονομία και διασφαλίζεται ότι είναι περιβαλλοντικά και κοινωνικά βιώσιμες.
Κυκλική οικονομία: Ανακύκλωση συσσωρευτών από φωτοβολταϊκά, διαχείριση εξοπλισμού που αποσύρεται από παλιά αιολικά και φωτοβολταϊκά. Αξιοποίηση όσων ποσοτήτων ιπτάμενης τέφρας μπορούν να ανακτηθούν, ως υποκατάστατο τσιμέντου. Πάρκο δραστηριοτήτων Κυκλικής Οικονομίας σε επαφή με τις εγκαταστάσεις της ΔΙΑΔΥΜΑ. Σε περίπτωση που οι άλλες ήπιες πηγές δεν επαρκούν για την τηλεθέρμανση, θα μπορούσε να εξεταστεί και βιοαέριο από απορρίμματα, σε συνεργασία με τη ΔΙΑΔΥΜΑ.
Απόλυτο ΟΧΙ στην καύση απορριμμάτων, σε οποιαδήποτε κλίμακα και με οποιοδήποτε πρόσχημα: υπονομεύει την πραγματική κυκλική οικονομία της επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης, παράγει επικίνδυνα τοξικά απόβλητα που στη συνέχεια πρέπει υποχρεωτικά να εξαχθούν (με οικονομικό κόστος) στην Κεντρική Ευρώπη.
Βιώσιμη βιομηχανική πολιτική και για νέους τομείς, όπως εφαρμογές ηλεκτροκίνησης. Διερεύνηση και των δυνατοτήτων παραγωγής πράσινου εξοπλισμού για αιολικά και φωτοβολταϊκά, όπως εξαρτήματα για ανεμογεννήτριες
Επενδύσεις σε μονάδες υδρογόνου, μόνο αν πρόκειται για υδρογόνο 100% πράσινο (με μηδενική ενέργεια από ορυκτά καύσιμα στην παραγωγή του) με διασφαλισμένη τροφοδοσία καθαρής ενέργειας, και προορίζεται για εφαρμογές με θετική συμβολή στην απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα.
Ζώνη Καινοτομίας σε άμεση επαφή με το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Συνεργασίες και με τα πανεπιστήμια της Θεσσαλονίκης και το εκεί κέντρο καινοτομίας. Θετικοί για το Πεδίο Ενεργειακής Έρευνας & Τεχνολογίας-ΠΕΝΕΤ, αλλά μόνο για πράσινες εφαρμογές. Θερμοκοιτίδα νεοφυών επιχειρήσεων και για πράσινες προσπάθειες άλλων κλάδων, στο πλαίσιο του ΠΕΝΕΤ ή σε σύνδεση με το Πανεπιστήμιο. Επιχειρησιακό Περιφερειακό Σχέδιο για Έρευνα & Τεχνολογία, που να διασφαλίζει ότι τα κονδύλια του ΣΔΑΜ για ερευνητικά προγράμματα θα εστιάσουν πραγματικά στις ανάγκες της Δίκαιης Μετάβασης.
Σύνδεση του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας με τις νέες ανάγκες της μετάβασης, τόσο μέσα από ερευνητικά προγράμματα όσο και μέσα από τα εκπαιδευτικά του προγράμματα.
Προσπάθειες για προσέλκυση και αξιοποίηση και του μορφωμένου και εξειδικευμένου δυναμικού με καταγωγή από τη Δυτική Μακεδονία, που σήμερα ζει και εργάζεται στις μεγάλες ελληνικές πόλεις και το εξωτερικό.
5. Τρένο: στενότερη διασύνδεση με Θεσσαλονίκη, Μοναστήρι και Κορυτσά
Γραμμή Φλώρινας: Συντόμευση διαδρομής (με νέα χάραξη στο τμήμα Θεσσαλονίκη-Σκύδρα μέσω Γιαννιτσών), ηλεκτροκίνηση, επέκταση προς Καστοριά και προς Αλβανία/Πόγραδετς- Κορυτσά. Προβλέπεται για το 2037 στο National_Transport_Strategic_Frame_Jun2019.pdf (espa.gr), χρειάζεται επιτάχυνση και άμεση ωρίμανση της αρχικής μελέτης.
Άμεση λειτουργία της σιδηροδρομικής σύνδεσης Φλώρινα-Μοναστήρι, στην ήδη ανακατασκευασμένη γραμμή.
Γραμμή Κοζάνης/σιδηροδρομική Εγνατία: ηλεκτροκίνηση στο τμήμα Βέροια-Πλατύ, νέα γραμμή Βέροια-Κοζάνη. Επόμενο βήμα η επέκταση προς Καλαμπάκα και, στη συνέχεια, προς Γιάννενα & Ηγουμενίτσα.
Προαστιακή γραμμή Κοζάνη-Αμύνταιο-Φλώρινα: αποκατάσταση και ηλεκτροκίνηση της υπάρχουσας κομμένης γραμμής, για επικοινωνία της Κοζάνης με Φλώρινα-Έδεσσα- Μοναστήρι και, μελλοντικά, με Κορυτσά/Αλβανία. Για το τμήμα που είχε αποκοπεί το 2010 για άνοιγμα νέων λιγνιτωρυχείων, η αποκατάσταση αποτελεί υποχρέωση της ΔΕΗ.
Κέντρο συνδυασμένων εμπορευματικών μεταφορών στον μελλοντικό εμπορευματικό σταθμό της Κοζάνης, στο Μαυροδένδρι. Χωροθέτηση επιπλέον εμπορευματικού σταθμού, σε άλλο σημείο του λιγνιτικού άξονα, για συγκέντρωση και φόρτωση αγροτικών προϊόντων.
Επαρκής κάλυψη όλων των οικισμών με δρομολόγια ηλεκτροκίνητων λεωφορείων, σε συνεργασία με το σχεδιαζόμενο Πάρκο Ηλεκτροκίνησης, τους δήμους και τα ΚΤΕΛ.
Για επενδύσεις με σημαντικό αριθμό εργαζομένων και επισκεπτών, εξαντλείται κάθε δυνατότητα χωροθέτησης με άμεση πρόσβαση από σιδηροδρομικό σταθμό.