Η ημερομηνία για την Τελετή Υπογραφής επιλέχθηκε από την ελληνική πλευρά, που την διοργάνωσε, ώστε να συμπίπτει με την Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων.
Τα βασικά σημεία της Συμφωνίας είναι τα εξής:
• Θεσμοθετείται η συνεργασία των τριών όμορων κρατών και της ΕΕ με σκοπό τη διασφάλιση της ολοκληρωμένης προστασίας του οικοσυστήματος και της βιώσιμης ανάπτυξης της περιοχής του Διασυνοριακού Πάρκου Πρεσπών. Στην Συμφωνία συμπεριλαμβάνεται η εκπόνηση ολοκληρωμένου διαχειριστικού σχεδίου των υδάτων στη λεκάνη απορροής των Πρεσπών, όπως ορίζει η Οδηγία Πλαίσιο για τους Υδατικούς Πόρους της ΕΕ 2000/60 και το ισχύον θεσμικό πλαίσιο σε περιφερειακό επίπεδο ΝΑ Ευρώπης (όπως η Σύμβαση Ελσίνκι/UNECE) (άρθρο 2).
Η συμμετοχή της ΕΕ αποτελεί εγγύηση για τη συνέχιση της απρόσκοπτης συνεργασίας μεταξύ των τριών χωρών και ενισχύει τις δυνατότητες εξασφάλισης οικονομικής υποστήριξης μέσω κοινοτικών προγραμμάτων.
Τα συμβαλλόμενα μέρη οφείλουν (άρθρο 3.1), μεμονωμένα και σε συνεργασία μέσω κοινών σχεδίων και προγραμμάτων, να :
• διαχειριστούν την ποσότητα και την ποιότητα των υδάτων των Πρεσπών
• διαχειριστούν τους φυσικούς πόρους της περιοχής με γνώμονα την αειφόρο ανάπτυξη
• εμποδίσουν την εισαγωγή μη αυτόχθονης πανίδας και χλωρίδας
• λάβουν μέτρα για τον περιορισμό των δραστηριοτήτων που συνιστούν εν δυνάμει απειλή για το οικοσύστημα
Για το σκοπό αυτό τα συμβαλλόμενα μέρη μπορούν, μεταξύ άλλων, να θέτουν περιβαλλοντικά πρότυπα και κριτήρια (άρθρο 4) καθώς και να ανταλλάσσουν περιβαλλοντικές πληροφορίες και δεδομένα (άρθρο 6). Στις επιμέρους δράσεις (άρθρο 3.2), εκτός των ζητημάτων που σχετίζονται άμεσα με τη διαχείριση των υδάτων, συμπεριλαμβάνονται η προώθηση ορθών γεωργικών πρακτικών, η διαχείριση των αστικών και αγροτικών αποβλήτων, ο εκσυγχρονισμός των δικτύων υποδομών, η τουριστική ανάπτυξη κλπ.
Ο διεθνής χαρακτήρας του Πάρκου κατοχυρώνεται με τη δημιουργία μόνιμης Επιτροπής Διαχείρισης του Πάρκου Πρεσπών (άρθρο 10) με διευρυμένη σύνθεση, στην οποία θα συμμετέχουν εκπρόσωποι:
• των Υπουργείων Περιβάλλοντος των 3 χωρών και της ΕΕ
• των μη κυβερνητικών οργανώσεων κάθε χώρας
• των αρχών διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών στις τρεις πλευρές της Πρέσπας
• και δύο παρατηρητές από τη γραμματεία MedWet της Συνθήκης Ramsar και από Επιτροπή Διαχείρισης της Λίμνης Οχρίδας
Το έργο της Επιτροπής διαχείρισης θα υποβοηθείται από τριμελή γραμματεία (άρθρο 13). Παράλληλα συστήνεται μικτή Ομάδα Εργασίας για τη Διαχείριση των Υδάτων (άρθρο 14) με στόχο την κατάστρωση ολοκληρωμένου σχεδίου διαχείρισης των υδάτων της περιοχής. Το κόστος λειτουργίας της Ομάδας Εργασίας για τα πρώτα τέσσερα χρόνια θα καλύπτεται από το ΥΠΕΚΑ.
Οι Υπουργοί Περιβάλλοντος των τριών χωρών και εκπρόσωπος της ΕΕ θα συναντώνται σε τακτά χρονικά διαστήματα με σκοπό να συναποφασίζουν τις πολιτικές προτεραιότητες για τη βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής και την προστασία του μοναδικού της οικοσυστήματός (άρθρο 9).
Μετά την υπογραφή της «Συμφωνίας για την Προστασία και Βιώσιμη Ανάπτυξη του Πάρκου των Πρεσπών» πραγματοποιήθηκε συνάντηση των τριών Υπουργών για ανταλλαγή απόψεων για τις απαραίτητες ενέργειες για την εφαρμογή της συμφωνίας.
ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ ΤΩΝ ΠΡΕΣΠΩΝ
Με ικανοποίηση και αισιοδοξία για το μέλλον χαιρετίζουν την υπογραφή της διεθνούς συμφωνίας μεταξύ των Yπουργών Περιβάλλοντος της Ελλάδας, της Αλβανίας και της ΠΓΔΜ και της ΕΕ ο Δήμος Πρεσπών, η Εταιρία Προστασίας Πρεσπών και ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πρεσπών
Το Διασυνοριακό Πάρκο Πρεσπών, η πρώτη διασυνοριακή προστατευόμενη περιοχή στα Βαλκάνια, ιδρύθηκε το Φεβρουάριο του 2000, με κοινή Διακήρυξη των Πρωθυπουργών των τριών χωρών και μετά από σχετική πρόταση της Εταιρίας Προστασίας Πρεσπών και του WWF Ελλάς. Σήμερα, δέκα χρόνια μετά, η υπογραφή της επίσημης διακρατικής συμφωνίας ήρθε να κατοχυρώσει το όραμα του Πάρκου Πρεσπών. Οι φορείς της Ελληνικής πλευράς ως κοινωνοί στο όραμα για την προστασία της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομίας της Πρέσπας και της ευημερίας των κατοίκων, αλλά και ως συμμέτοχοι στη δεκάχρονη πορεία του Διασυνοριακού Πάρκου Πρεσπών, εκφράζουν την ικανοποίηση τους για αυτή τη θετική εξέλιξη.
Η υπογραφή μίας επίσημης τριμερούς συμφωνίας ήταν ζητούμενο των συνεργαζόμενων φορέων και από τις τρεις χώρες από το 2004. Αυτή η συμφωνία θα σημάνει μία νέα αρχή και θα δώσει μία ουσιαστική ώθηση στο σχεδιασμό και στο συντονισμό των δράσεων του Πάρκου Πρεσπών. Στα δέκα χρόνια λειτουργίας του Πάρκου, οι εμπλεκόμενοι φορείς και από τις τρεις χώρες κάθονται στο ίδιο τραπέζι, εντοπίζουν τα προβλήματα και τις αποκλίνουσες απόψεις, συζητούν, και το πιο σημαντικό, έχουν ήδη προωθήσει το σχεδιασμό και την υλοποίηση κοινών δράσεων.
Παρόλη την πρόοδο όμως, η έλλειψη επίσημης θεσμοθέτησης της τριμερούς συνεργασίας, η οποία είναι απαραίτητη για τη λήψη αποφάσεων, δυσχέραινε το έργο της Συντονιστικής Επιτροπής Πάρκου Πρεσπών. Αυτή τη σημαντική έλλειψη έρχεται να καλύψει η διεθνής συμφωνία μεταξύ των Υπουργών Περιβάλλοντος και της ΕΕ, θέτοντας τις βάσεις μίας νέας εποχής για το Διασυνοριακό Πάρκο Πρεσπών. Στο πλαίσιο αυτής της συμφωνίας τα τρία κράτη δεσμεύονται πλέον νομικά να ιδρύσουν μόνιμες δομές συνεργασίας προκειμένου να αναπτύξουν κοινή στρατηγική και να εφαρμόσουν μέτρα τόσο για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, όσο και για τις ανθρώπινες δραστηριότητες στην περιοχή, όπως η γεωργία, η αλιεία, ο τουρισμός, η ανάπτυξη υποδομών κλπ. Η συμφωνία αυτή θέτει σε προτεραιότητα ζητήματα ύψιστης σημασίας, όπως η διαχείριση των υδάτων, συμπεριλαμβανομένης της εκπόνησης σχεδίων ολοκληρωμένης διαχείρισης διασυνοριακών λεκανών απορροής, όπως επιτάσσει η Ευρωπαϊκή Οδηγία για τα νερά, και τη σύσταση ειδικής ομάδας εργασίας για την αποτελεσματική και άμεση προώθηση του κρίσιμου αυτού θέματος.
Επιπλέον δεν μπορούμε να παραβλέψουμε τη συμβολική σημασία αυτής της συμφωνίας και το μήνυμα που εκπέμπει στην πολιτικά ασταθή περιοχή των Βαλκανίων. Με εκκίνηση τις Πρέσπες, τα κράτη της περιοχής λαμβάνουν το μήνυμα των απλών πολιτών και των τοπικών φορέων: Το μέλλον της Νοτιοανατολικής Ευρώπης είναι η συνεργασία και η γεφύρωση των διαφορών για την βιώσιμη ανάπτυξη και την ειρηνική συνύπαρξη. Τα περιβαλλοντικά προβλήματα που έχουν διασυνοριακό χαρακτήρα είναι η πιο πρόσφορη αφετηρία για να χτίσουμε αυτό το μέλλον .
Ο Δήμαρχος Πρεσπών κος. Λάζαρος Ναλπαντίδης, δήλωσε: «Πρόκειται για μία ιδιαίτερα σημαντική συμφωνία όχι μόνο για την Πρέσπα, αλλά και για την ευρύτερη περιοχή, καθώς δίνεται το στίγμα της συνεργασίας για την προστασία του περιβάλλοντος και την ανάπτυξη της διασυνοριακής περιοχής από τις εθνικές κυβερνήσεις. Εμείς σε τοπικό επίπεδο έχουμε ήδη εμβαθύνει τη συνεργασία μας με τους όμορους Δήμους Resen στην ΠΓΔΜ και Liqenas στην Αλβανία σε ένα πλήθος ζητημάτων. Η σημερινή συμφωνία μας δίνει τη δυνατότητα να αισιοδοξούμε και να προσδοκούμε ότι οι εθνικές κυβερνήσεις θα συνδράμουν στην προσπάθεια που κάνουμε και θα συμβάλουν στην επίλυση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η Πρέσπα»
Ο πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Πρεσπών κος. Γιώργος Παρισόπουλος, δήλωσε: «Η σημερινή συμφωνία προσφέρει νέες δυνατότητες συνεργασίας και διευρύνει υφισταμένες προς όφελος των κατοίκων του φυσικού περιβάλλοντος και του πολιτισμού της περιοχής. Η υλοποίηση της θα απαιτήσει καλή θέληση, συνέπεια, γνώση και αλλαγή θεώρησης από το μέρος στο σύνολο. Το έργο του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Πρεσπών διευρύνεται όπως και οι δυνατότητες του. Πιστεύω ότι θα ανταποκριθεί στους νέους καιρούς. Η συμφωνία είναι ένα πολύ καλό νέο για τις Πρέσπες της Ελλάδος, της Αλβανίας, της πΓΔΜ, της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ευχαριστίες στους ανθρώπους οι οποίοι διαμόρφωσαν τις συνθήκες αλλά και σε αυτούς που έλαβαν τις πολιτικές αποφάσεις»
Ο πρόεδρος της Εταιρίας Προστασίας Πρεσπών κος. Θύμιος Παπαγιάννης, δήλωσε: «Η επίσημη συμφωνία που υπογράφτηκε σήμερα –Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων– ανάμεσα στις τρεις χώρες που μοιράζονται τις λίμνες Πρέσπες και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ιδιαίτερη σημασία. Γιατί θέτει πλέον στέρεες και μόνιμες βάσεις για στενότερη συνεργασία προς όφελος των κατοίκων της περιοχής και της φυσικής και πολιτιστικής της κληρονομιάς»