Λόγω σημαντικών περιορισμών στη χρηματοδότηση τόσο από τον Δημόσιο όσο και από τον ιδιωτικό τομέα, τα μέτρα προσαρμογής και μετριασμού παραμένουν ανεπαρκή στις αναπτυσσόμενες χώρες. Το χρηματοδοτικό σκέλος αποτελεί συνεπώς διαχρονικά διαπραγματευτικό «αγκάθι» στη διεθνή κλιματική πολιτική.
Πριν από περίπου μια δεκαετία, οι ανεπτυγμένες χώρες δεσμεύτηκαν να παρέχουν 100 δισεκατομμύρια δολάρια ανά έτος προς τις αναπτυσσόμενες χώρες κατά την περίοδο 2020-2025. Εντούτοις, ακόμα και αυτός ο στόχος -που υπολείπεται κατά πολύ των πραγματικών χρηματοδοτικών αναγκών των αναπτυσσόμενων χωρών (της τάξης των 2,3 τρισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως)- δεν έχει ακόμα επιτευχθεί. Σε αυτό το ευρύτερο πλαίσιο, η σημαντικότερη εξέλιξη της COP27 (με την κομβική πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης) είναι η δημιουργία ενός Ταμείου Απωλειών και Ζημιών (Loss and Damage Fund), το οποίο αποτελεί πάγιο διαχρονικό αίτημα τόσο των πιο ευάλωτων χωρών στην κλιματική κρίση όσο και των διεθνών περιβαλλοντικών οργανώσεων. Ο διακριτός αυτός χρηματοδοτικός μηχανισμός αποσκοπεί στη χρηματοδότηση δράσεων για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών που πολλαπλασιάζονται λόγω της κλιματικής κρίσης στις πιο ευάλωτες χώρες του πλανήτη (όπως είναι, μεταξύ άλλων, τα μικρά νησιωτικά Κράτη). Παρότι πρόκειται σαφώς για μια θετική εξέλιξη, οι μέχρι στιγμής χρηματοδοτικές δεσμεύσεις είναι εξαιρετικά περιορισμένες και αποτελούνται εν πολλοίς από την αναδιαμόρφωση υφιστάμενων χρηματοροών και όχι από νέους πόρους. Επιπρόσθετα, η λεπτομερής αρχιτεκτονική αυτού του νέου εργαλείου μένει να διευκρινιστεί.
Υπήρξε κάποια ουσιαστική πρόοδος σχετικά με τις συνολικότερες δεσμεύσεις για την υποστήριξη των αναπτυσσόμενων χωρών;
Όχι, σε ό,τι αφορά τις συνολικές δεσμεύσεις για τη χρηματοδότηση επενδύσεων μετριασμού και προσαρμογής, και την αδυναμία επίτευξης του στόχου των 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως προς τις αναπτυσσόμενες χώρες, η COP 27 δεν απέφερε νέες εξελίξεις πέραν γενικών διακηρύξεων για την επίτευξη του στόχου κατά το 2023 (ενώ προβλεπόταν για το 2020). Αυτό προφανώς δεν αποτελεί θετική εξέλιξη καθώς το υφιστάμενο «χρηματοδοτικό κενό» (χάσμα μεταξύ σημερινού επιπέδου επενδύσεων σε μετριασμό και προσαρμογή και των επενδυτικών αναγκών) αναμένεται να διευρυνθεί ως αποτέλεσμα του συνδυασμού της ενεργειακής κρίσης, των δραματικών δευτερογενών επιπτώσεων της στις διεθνείς τιμές τροφίμων και σε άλλα βασικά αγαθά και της ανόδου των επιτοκίων που ήδη ωθεί μια σειρά αναπτυσσομένων χωρών σε κρίσεις χρέους και σε αύξηση του κόστους κεφαλαίου για ιδιωτικές επενδύσεις.
Εν απουσία αντιστάθμισης μέσω διεθνών εργαλείων και πρόσθετης χρηματοδότησης εκ μέρους των πλουσιότερων οικονομιών, που ευθύνονται για την κλιματική κρίση, αυτός ο συνδυασμός αναμένεται να επιβραδύνει σημαντικά το επίπεδο δημοσίων και ιδιωτικών επενδύσεων στις αναπτυσσόμενες χώρες σε δράσεις μετριασμού και προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή. Η εξέλιξη αυτή αναμένεται συνεπώς να προκαλέσει εξαιρετικά δυσμενείς επιπτώσεις τόσο στην προσαρμοστική ικανότητα των πιο ευάλωτων κατοίκων του πλανήτη όσο και στην επίτευξη του στόχου συγκράτησης της ανόδου της παγκόσμιας θερμοκρασίας στον 1,5 βαθμό Κελσίου.
* Ολιβιέ Βαρδακούλιας, Οικονομολόγος, Can Europe