ερασιτέχνες και ανίκανοι που καλό είναι να μην ξανάρθουν.
Αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς η κριτική αυτή δεν στερείται κάποιας αλήθειας και επιχειρημάτων. Ειδικά ο πρώτος κύκλος της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ το 2015-2016 χαρακτηρίστηκε από εξωφρενικές παλινωδίες και προχειρότητες, αντιφατικές συμπεριφορές και απογοητευτικές επιδόσεις σε κρίσιμα θέματα με αποκορύφωμα τον τρόπο που διαχειρίστηκε τις διαπραγματεύσεις με τους ευρωπαίους εταίρους και την τραγελαφική υπόθεση του δημοψηφίσματος που έφερε και την περίφημη «svolta» που λένε οι Ιταλοί, την στροφή Τσίπρα, δηλαδή, με την υπογραφή του νέου μνημονίου αμέσως μετά την θριαμβευτική νίκη του «Όχι» στο δημοψήφισμα του καλοκαιριού του 2015.
Αυτή η στροφή δεν ήταν η μόνη παλινωδία. Σε αρκετά ζητήματα που σχετίζονταν με το σεβασμό στους θεσμούς (πόσο μάλλον την ποιοτική αναβάθμισή τους) και με ζητήματα δημόσιου ύφους και λεξιλογίου, εκείνη η κυβέρνηση πήρε βαθμό πολύ κάτω από τη βάση, γεγονός το οποίο ακόμη και σήμερα αρκετοί άνθρωποι δεν της το συγχωρούν. Όπως δεν της συγχωρούν εκείνη την άφρονα συνεργασία με ένα υπερσυντηρητικό εθνικιστικό κόμμα, που καμιά αξιακή εγγύτητα δεν είχε με την Αριστερά, σε καμιά από τις εκδοχές της είτε τη ριζοσπαστική, είτε τη μεταρρυθμιστική είτε τη φιλελεύθερη. Ο οπορτουνισμός που καλλιεργήθηκε τότε στην ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ («ας κάνουμε κυβέρνηση τώρα με αυτούς επειδή είναι αντιμνημονιακοί και για τα άλλα βλέποντας και κάνοντας») αποδείχθηκε ατελέσφορος και σε βάθος χρόνου ζημιογόνος.
Τελικά, έμειναν μόνο τα άλλα. Οι ΑΝΕΛ έδειξαν τη φυσιογνωμία τους σε μια σειρά θέματα εκθέτοντας το ΣΥΡΙΖΑ σε προνομιακά για αυτόν ακροατήρια, με αποκορύφωμα τη στάση τους στη συμφωνία των Πρεσπών, μια από τις σημαντικότερες πολιτικές επιτυχίες της κυβέρνησης Τσίπρα και γενικότερα ελληνικής κυβέρνησης στη Μεταπολίτευση. Αυτό μου επιτρέπει και μια ευρύτερη σκέψη: όποτε ο ΣΥΡΙΖΑ επένδυσε τον αντιδυτικισμό, τον εύπεπτο εθνικισμό και τις «ανίερες» πολιτικές συμμαχίες, στα δεξιά του ή στα αριστερά του, όχι απλώς εμφάνισε ένα ρηχό, μη σοβαρό πρόσωπο, που το στιγμάτισε ως πολιτικό κόμμα και ως κουλτούρα διακυβέρνησης αλλά επιπλέον υπονόμευσε την ίδια του την ύπαρξη.
Η κριτική όμως για να είναι εποικοδομητική πρέπει να είναι δίκαιη. Και δίκαιη κριτική σημαίνει να αναγνωρίζει κανείς τη σημασία των γεγονότων, αντιλαμβανόμενος το πλαίσιο και την πραγματική δυναμική της συγκυρίας.
Καταρχήν, λοιπόν, ακόμη και οι θεσμικές παρεκτροπές του ΣΥΡΙΖΑ και τα «τσιλιμπουρδίσματα» του με τον αυταρχισμό ωχριούν, αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς με τον τρόπο που αντιμετώπισαν άλλες κυβερνήσεις τους θεσμούς στο παρελθόν. Οι κυβερνήσεις Ανδρέα Παπανδρέου, για παράδειγμα, τη δεκαετία του ’80, εκτός του ότι ακολούθησαν αναμφίβολα πολύ πιο κρατικιστικές και άφρονες δημοσιονομικές πολιτικές (κρατικοποίηση προβληματικών επιχειρήσεων, εκτίναξη του δημόσιου τομέα και δημόσιου χρέους), αυτές τις συνδύασαν με σκληρή διχαστική ρητορική (πχ. Ποιος δεν θυμάται «το φως και το σκοτάδι») και προσπάθεια ελέγχου των θεσμών με σχεδόν λατινοαμερικανικού χαρακτήρα πρακτικές (μαζικοί πελατειακοί διορισμοί στη βάση της κομματικής ταυτότητας, απόλυτος έλεγχος των κρατικών ΜΜΕ, εξωφρενικές παρατυπίες στην προεδρική εκλογή του 1985,υιοθέτηση της λίστας για την εκλογή βουλευτών, για τη σειρά των οποίων αποφάσιζε αποκλειστικά ο κύκλος πέριξ του Ανδρέα Παπανδρέου, κλπ). Το 1987-1989, μπροστά στον πανικό πως κινδύνευε να χάσει την εξουσία η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ με την υπόθεση Κοσκωτά επιχείρησε να ποδηγετήσει κάθε ανεξάρτητο θεσμό ενημέρωσης με καταστροφικές συνέπειες για τη δημοκρατία στη χώρα και την πολιτική σταθερότητα στη συνέχεια.
Η συνεισφορά του ΣΥΡΙΖΑ στην δημοκρατική ομαλότητα δεν ήταν αμελητέα. Μέσα σε συνθήκες ακραίας κοινωνικής δυσαρέσκειας και κοινωνικής οργής, ο ΣΥΡΙΖΑ πέτυχε να απορροφήσει την απογοήτευση και να εντάξει το θυμό και τη διαμαρτυρία μέσα σε ένα πλαίσιο ευρωπαϊκών δημοκρατικών αξιών. Δεν ήταν εύκολο ούτε και αυτονόητο. Προσωπικά, δεν πίστευα πως είχε την ικανότητα να το κάνει τότε, είχα το φόβο, σχεδόν τη βεβαιότητα, πως η δύναμη των αγανακτισμένων πολιτών και η γενικότερη αντισυστημική δυναμική που είχε αναπτυχθεί τα χρόνια 2010-2014 θα οδηγούσε το πολιτικό σύστημα στα βράχια. Δεν είχα αμφιβολία ότι η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ σταδιακά θα αντιλαμβανόταν τις αναγκαιότητες και τους συσχετισμούς, είχα αμφιβολία αν θα της επαρκούσε ο χρόνος και αν θα είχε τα κότσια μπροστά στο ακροατήριο της να το κάνει. Έκανα λάθος και πήρα ένα μεγάλο μάθημα τότε. Ο ΣΥΡΙΖΑ όχι μόνο έστριψε τα πράγματα προς μια πορεία που στη συνέχεια ονόμασα «σοσιαλδημοκρατικοποίηση» -και προκάλεσε τότε η τοποθέτηση μου πολλές αντιδράσεις κυρίως από δεξιά αλλά και από αριστερά -εννοώντας, πως η ηγεσία του εμπέδωσε πως η πορεία για ένα κόσμο πιο δίκαιο, με λιγότερες ανισότητες και φτώχεια, δεν επιτυγχάνεται με εφόδους αγανακτισμένων ούτε στον «ουρανό» ούτε στα χειμερινά ανάκτορα των Βρυξελλών αλλά με έναν συνδυασμό μεθόδων όπου ο συμβιβασμός και οι ήπιες μεταρρυθμίσεις θα ισορροπούσαν με τον ριζοσπαστισμό.
Πέρα από την ενσωμάτωση και τη διαπαιδαγώγηση της διαμαρτυρίας στους δημοκρατικούς και ειρηνικούς κανόνες της Δημοκρατίας, ο ΣΥΡΙΖΑ πέτυχε να δείξει πως υπάρχουν δυνατότητες να συνδυαστεί μια τεχνοκρατική διακυβέρνηση (μπορεί να μην αρέσει στους πολιτικούς αντιπάλους του να το θυμούνται αλλά μόνο αυτός από τις κυβερνήσεις που πέρασαν από το 2009 έκλεισε αξιολόγηση και έφερε εις πέρας τη διαδικασία της δημοσιονομικής σταθερότητας μέχρι την έξοδο της χώρας από το μνημόνιο) με πολιτικές που κατέγραψαν ένα «ταξικό πρόσημο», πολιτικές δηλαδή ωφέλιμες για τους ανθρώπους που έχουν πραγματικά ανάγκη και δυσάρεστες για τους έχοντες και κατέχοντες. Αυτό δεν έγινε βέβαια ούτε με απόλυτη επιτυχία (ιδιαίτερα για ένα κομμάτι της μεσαίας τάξης που ήταν ήδη ταλαιπωρημένο, οι πολιτικές του ήταν πολύ δυσάρεστες), ούτε και υπήρξε επικοινωνιακά αντιληπτό από μεγάλα εκλογικά ακροατήρια. Και μόνο το γεγονός, πως ο ίδιος ο ΣΥΡΙΖΑ είχε φροντίσει να ακρωτηριάσει τον εαυτό του μέσω της στρατηγικής της κατάργησης του μνημονίου «με ένα νόμο και ένα άρθρο» αρκεί να καταλάβουμε γιατί μετά οι κοινωνικές πολιτικές του υπέρ των πιο αδύναμων θεωρήθηκαν από πολλούς άνευ σημασίας, ενώ θα έπρεπε να είχε συμβεί το αντίθετο.
Εντέλει, οι ανίκανοι, όπως θέλουν πολλοί να ονομάζουν τη διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ των ετών 2015-2019, ούτε τόσο ανίκανοι υπήρξαν ούτε τόσο προβληματική η στάση τους έναντι της φιλελεύθερης δημοκρατίας υπήρξε, όσο παρουσιάζεται από ένα κυρίαρχο αφήγημα που συνεπικουρείται από μια επικοινωνιακή ηγεμονία, με σχεδόν ολοκληρωτικά χαρακτηριστικά, στον τρόπο που παρουσιάζεται η αλήθεια και το παρελθόν. Τα προβληματικά στοιχεία εκείνης της διακυβέρνησης, χρειάζεται ωστόσο να αποτελούν πάντοτε αντικείμενο προβληματισμού στο κόμμα, τα μέλη και τα στελέχη της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
(Το δεύτερο μέρος για τους ικανούς για όλα σημερινούς κυβερνώντες σε λίγες μέρες)
Ο Νίκος Μαραντζίδης είναι καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
πηγή: https://www.ieidiseis.gr/opinions/171123/nikos-marantzidis-oi-anikanoi-syrizaioi-kai-oi-ikanoi-gia-ola-simerinoi-kyvernontes-meros-proto-oi-anikanoi