παραδέχθηκε ότι «τα Πρέσπεια εδώ και καιρό μοιάζουν να βρίσκονται σε παρακμή». Η παραδοχή του Γιώργου Λιάνη είναι ακριβής και αυτό διαπιστώνεται από την ανάγνωση του φετινού προγράμματος. Αφιέρωμα στον ένα χρόνο από τον θάνατο του Μίκη Θεοδωράκη με τους Βασίλη Λέκκα και Ρίτα Αντωνοπούλου στην Φλώρινα, συναυλία του Μάριου Φραγκούλη και της Ευανθίας Ρεμπούτσικα, η Πάολα και η Ελένη Βιτάλη σε συναυλία στην Φλώρινα και στο Λέχοβο αντίστοιχα. Εάν εξαιρέσουμε την Ελένη Βιτάλη που έρχεται για δεύτερη φορά στις Πρέσπες, όλοι οι υπόλοιποι έχουν έρθει πολλάκις.
Βέβαια η παρακμή των εκδηλώσεων που παραδέχτηκε ο Λιανης δεν είναι σημερινή και φυσικά δεν οφείλεται μόνο στην λιτότητα των προϋπολογισμών του Φεστιβάλ που κατά δήλωση των διοργανωτών δεν ξεπερνούν τα 100. 000€, ενώ στο παρελθόν ξεπερνούσαν τις 700.000 €. Οι αιτίες της παρακμής βρίσκονται στον ίδιο τον πυρήνα του θεσμού. Οι «Πρέσπες» πριν μετατραπούν τυπικά σε φεστιβάλ ήταν και παρέμειναν μετά την μετατροπής τους, ένας προσωποκεντρικός θεσμός όπου όλα ξεκινούσαν από το γούστο και τις επιλογές του δημιουργού τους, Γιώργου Λιανη. Αυτός τις δημιούργησε από το μηδέν, αυτός τις ανέβασε ψηλά έως και τα μέσα του 2000 κάνοντας τες γνωστές σε όλη την επικράτεια, σε συνδυασμό πάντα με την παρουσία του στην πολιτική ζωή της Φλώρινας Η πληθωρικότητά του στα ζητήματα πολιτισμού, οι σχέσεις του με ισχυρά ονόματα του χώρου, η δυναμική του πολιτική παρουσία ακόμη για κάποια χρόνια στο Υφυπουργείο Αθλητισμού, επηρέασε τις εκδηλώσεις, τις απογείωσε σε ότι αφορά το πρόγραμμα. Οι Κρατικοί προϋπολογισμοί «έτρεχαν» ενώ οι χρυσοί ιδιωτικοί χορηγοί του θεσμού της δεκαετίας του 90 (περίοδος Σημίτη), η κατασκευαστική διαπλοκή που ‘’έτρεχε’’ τα έργα της Ολυμπιάδας δεν αρνήθηκε να εισφέρει από το πλούσιο κομπόδεμα της. «Λεφτά υπήρχαν» και πραγματοποιούνταν συνέδρια επί διήμερο για την ελευθερία του τύπου, για την πολιτική η για ζητήματα εξωτερικής πολιτικής στην Φλώρινα, με συμμετοχή δημοσιογράφων πολιτικών και καθηγητών πανεπιστήμιο. Το πρωί συζητήσεις, το βράδυ εκδηλώσεις στον Αγ. Αχίλλειο η στην Φλώρινα. Οι κρατήσεις των δωματίων έφταναν μέχρι την Πτολεμαΐδα και την Καστοριά για να εξυπηρετήσουν τους εκατοντάδες προσκεκλημένους. Στο πλαίσιο αυτής της εξέλιξης οι εκδηλώσεις λάμβαναν την πολιτική τους νομιμοποίηση κάθε φορά από την παρουσία ακόμη του πρωθυπουργού η πολιτικών προσώπων που ήταν σε αναμονή (αρχηγός αξιωματικής αντιπολίτευσης). Έτσι εκτός από τον Κώστα Σημίτη τίμησε τις εκδηλώσεις και ο αρχηγός της ΝΔ Κώστας Κώστας Καραμανλής όταν μέχρι τότε όλη η επίσημη και ανεπίσημη ΝΔ της Φλώρινας μιλούσε με τον πιο υποτιμητικό τρόπο για τα «Λιανεια» τη Φλώρινας. Μόνο οι Αντώνης Σαμαράς και Κυριάκος Μητσοτάκης ως αρχηγοί της ΝΔ και ως πρωθυπουργοί δεν ήρθαν στις εκδηλώσεις αν και ο δεύτερος προσκλήθηκε το 2019.
Οι «τριγμοί» του θεσμού
Οι πρώτοι σοβαροί τριγμοί ήρθαν λίγο μετά το 2004 με την ανάληψη της κυβέρνησης από την ΝΔ όταν οι επιχορηγήσεις υπουργείων και Κρατικών οργανισμών άρχισαν να μειώνονται δραματικά, παρότι τότε εμφανίστηκε δυναμικά προς τα έξω η άποψη ότι τις εκδηλώσεις τις συνδιοργανώνουν οι δύο βουλευτές της Φλώρινας. Το γεγονός που συνέβαλε καθοριστικά στην «κατηφόρα» του θεσμού ήταν η ίδια η χρεοκοπία του Πολιτικού συστήματος και των προσώπων που πρωταγωνίστηκε στο πολιτικό βίο της χώρας τα τελευταία τριάντα χρόνια. Οι πρωταγωνιστές του ήταν τακτικοί έως και μόνιμοι θαμώνες των Πρεσπείων, «συν γυναιξί και τέκνοις» απολάμβαναν τιμές, λικνίζονταν επί σκηνής τραγουδώντας τους στίχους του «προέδρου» Άπονη ζωή. Η σκηνή στο φινάλε του αφιερώματος στον στιχουργό Λευτέρη Παπαδόπουλο όπου, Βενιζέλος, Διαμαντοπούλου, Παπαντωνίου, Λαλιώτης, Αποστολάκη, Παχτας, Σκανδαλίδης, τραγουδούν το «φτωχολογιά για σένα κάθε μου τραγούδι» για ορισμένους από εμάς που την ζήσαμε το 2002 μπορεί τότε να μας φαινόταν γελοία, ξανακοιτάζοντας την σήμερα και παρατηρώντας τα πολιτικά πρόσωπα, είναι απλά φρικτή.
Το «τσουνάμι» της χρεοκοπίας παρέσυρε και τον Λιάνη όπως και πολλούς πολιτικούς του φίλους οι οποίοι τέθηκαν εκτός πολιτικής η εξαφανίστηκαν από τα δρώμενα. Η παραπάνω εξέλιξη περιχαράκωσε ακόμη περισσότερο τις εκδηλώσεις ενώ ο ιδρυτής τους χωρίς πολιτική επιρροή στο σύστημα που έδινε χρήματα άρχισε να «παίζει άμυνα» παρουσιάζοντας κάθε χρόνο ως πρόγραμμα τους ίδιους καλλιτέχνες φίλους του ενώ την ίδια στιγμή άνοιξε παράθυρο στις κεντρικές εκδηλώσεις του φεστιβάλ σε τραγουδιστές από τα μπουζουξίδικα της παραλιακής. Η Πάολα με αφορμή το ρεπερτόριο του Μίκη Θεοδωράκη κάθε δεύτερο χρόνο ήταν και είναι παρούσα στην Φλώρινα. Κι αν την προηγούμενη δεκαετία, όταν λεφτά υπήρχαν, ο Λιανης για λόγους πολιτικής επιρροής σε νέα ακροατήρια της επαρχίας επέλεγε την Καίτη Γαρμπή η τον Ρέμο εντάσσοντας τους στις Πρέσπες, αυτό δεν μπορεί να αποτελεί απάντηση το 2022, όταν τα χρήματα δεν υπάρχουν και οι εκδηλώσεις χρειάζεται να κρατήσουν ψήγματα της παλιάς αύρας τους. Όταν ο Καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ στην συνέντευξη λέει με βεβαιότητα ότι «θέλω να φέρω στις εκδηλώσεις τον Αργυρό με την Φουρέιρα αλλά δεν μου φτάνουν τα χρήματα» γίνεται κατανοητό ότι ο πολιτιστικός και αισθητικός πήχης του Φεστιβάλ βρίσκεται στα χαμηλότερα όρια και το πρόβλημα βέβαια δεν είναι τα χρήματα αλλά τα κριτήρια του Καλλιτεχνικού διευθυντή.
Ο Λιανης δεν δίνει λογαριασμό, ούτε απολογείται σε κάποιον γιατί επιμένει να φέρνει την Πάολα και όχι τον Θανάση Παπακωνσταντίνου η γιατί ψάχνει να βρει Κρατικό χρήμα για τον Αργυρό και την Φουρέειρα ενώ δεν έχει καλέσει την Μαρία Παπαγεωργίου την αγαπημένη φωνή του Μίκη με την «Αλληλογραφία» του. Η λίστα των επιχειρημάτων και των ονομάτων είναι μεγάλη αλλά δεν έχει νόημα η παράθεσή τους. Υπάρχουν καλλιτέχνες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή αυτού που λέμε καλού ελληνικού τραγουδιού και μουσικής αλλά δεν πέρασαν κι ούτε θα περάσουν εις το μέλλον απέξω από τις εκδηλώσεις και γιαυτό δεν ευθύνονται οι ίδιοι αλλά οι επιλογές του δημιουργού του Φεστιβάλ.
Το μέλλον
Οι εκδηλώσεις στις Πρέσπες ξεκίνησαν όταν ο εμπνευστής τους ήταν 47 ετών ενώ σε μερικούς μήνες θα πατήσει τα 80. Ο Λιάνης μεγάλωσε αλλά δυστυχώς οι εκδηλώσεις μίκρυναν και στο πέρασμα του χρόνου φτώχυναν.
Από τις αποφάσεις που θα λάβει ο δημιουργός τους, εξαρτάται εάν οι «Πρέσπες» στο μέλλον θα παραμείνουν ως ανάμνηση η αναβαπτισμένες οργανωτικά και θεσμικά θα ξανακερδίσουν την φήμη και την ποιότητα του Φεστιβάλ της πρώτης 15 ετίας.
Δεν χρειάζεται να επαναλάβουμε κάτι που είναι κοινότυπο, ότι οι εκδηλώσεις συνέβαλαν σημαντικά στο να αλλάξει η εικόνα που είχαν οι επισκέπτες του Φεστιβάλ για τα σύνορα και τους ανθρώπους που μένουν εκεί. Να αλλάξει η ματιά τους για τα σύνορα, να δοκιμάσουν μια διαφορετική οπτική από αυτή που είχαν για την δύσκολη και ματωμένη ιστορία της περιοχής. Κι αυτό είναι μια διαρκής οφειλή καταγεγραμμένη και αδιαμφισβήτητη ιστορικά, στον δημιουργό του φεστιβάλ, τον Γιώργο Λιάνη
