για τον συγκεκριμένο ναό. Πληροφορίες για το ιστορικό του πλαίσιο, την πολιτιστική και κοινωνική αξία του, αλλά και την κρίσιμη δομοστατική του κατάσταση. Κρίσιμη λόγω ζημιών από σεισμούς, αλλά και από καθιζήσεις του εδάφους. Δόθηκαν επίσης κάποιες πληροφορίες σχετικά με το ιστορικό της αποκατάστασής του, η οποία άρχισε αμέσως μετά τον καταστρεπτικό σεισμό του 1995, αλλά και πληροφορίες για τους λόγους που η κρισιμότητα της δομοστατικής κατάστασης του ναού δεν έχει επί της ουσίας αλλάζει από το 1995. Εδώ, ας σημειωθεί, ότι από την εκατόν σαρανταδίχρονη ιστορία του ναού, τα εικοσιεννέα χρόνια, το 20% της χρονικής ζωής του δηλαδή, ο ναός υφίσταται στο όριο της κατάρρευσης. Το ότι άντεξε εικοσιεννέα χρόνια έως τώρα, δεν σημαίνει πως θα αντέξει άλλα τόσα.

Οι τελευταίες ενέργειες για τη διάσωση του μνημείου, πριν εκείνη την δημοσίευση,  είχαν γίνει από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κοζάνης του Ιανουάριο του 2023. Η Υπηρεσία με το υπ’ αρ. πρ. 3271 ΥΠΠΟΑ 4-1-2023 ζητούσε η εκπόνηση των γεωτεχνικών μελετών  να γίνει από επιστήμονες της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, ενώ ταυτόχρονα το ΔΣ του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Κώμης συναντηθεί με εκπροσώπους της τότε Περιφερειακής αρχής, λαμβάνοντας πολύ θετικά μηνύματα.

Έκτοτε, έχει περάσει σχεδόν ένας χρόνος. Θα ήταν ιδανικό, αν οι γεωτεχνικές μελέτες είχαν εκπονηθεί, και η κατάσταση είχε ήδη αξιολογηθεί, ώστε να έχουν προταθεί κάποιες τεχνικές λύσεις σταθεροποίησης του εδάφους. Εάν βέβαια αυτές θα είναι εφικτές. Το επόμενο στάδιο, δηλαδή η τελική αποκατάσταση του κτηρίου, ή έστω η διάσωση του τέμπλου του, ήταν κάτι που σίγουρα θα αργούσε.  

Το θέμα όμως δεν πέρασε στη λήθη, ούτε οι υπηρεσίες έμειναν αδρανείς. Η Περιφέρεια ζήτησε  από την ΑΝΚΟ να συντάξει ένα φάκελο έργου για την γεωτεχνική μελέτη. Η ΑΝΚΟ ανταποκρίθηκε στέλνοντας το φάκελο στην Δνση Τεχνικών υπηρεσιών της Περιφέρειας με το υπ. Αρ.  6973/330/ΕΡΧ 7-12-23 έγγραφό της. Έτσι, η Περιφέρεια έχει τώρα έναν πλήρη φάκελο, τον οποίο εάν τελικά εγκρίνει, θα μπορεί να εντάξει την μελέτη σε κάποιο χρηματοδοτικό πρόγραμμα, ώστε η εκτίμηση του φαινομένου καθίζησης να υλοποιηθεί στο εγγύς μέλλον.

Από την ημέρα  υποβολής του φακέλου έργου μέχρι σήμερα, έχουν γίνει αλλαγές στην Περιφερειακή Αρχή και στο ΔΣ του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Κώμης. Προσωπικά δεν αμφιβάλλω ότι τα νέα πρόσωπα θέλουν ο ναός να σωθεί, και θα πράξουν όλες τις απαραίτητες ενέργειες που τους αναλογούν. Όπως ακριβώς ήθελαν και έπραξαν οι προκάτοχοί τους. Βέβαια, τα έργα δεν ολοκληρώνονται με προθέσεις αλλά με διαδικασίες. Συχνά με χρονοβόρες και πολύπλοκες διαδικασίες, των οποίων η ολοκλήρωση δεν εξαρτάται μόνο από τα πρόσωπα που τις εφαρμόζουν, αλλά από πολλούς ακόμα παράγοντες. 

Εικόνα 1 Λεπτομέρεια από τις ελάχιστες σωζόμενες τοιχογραφίες του ναού του Αγίου Γεωργίου Άνω Κώμης

Ας χαρούμε με τα βήματα που έγιναν. Ας ελπίσουμε ότι η αξιολόγηση της καθίζησης δεν θα αργήσει να γίνει και ότι τα αποτελέσματά της θα είναι θετικά, καθιστώντας την τελική αποκατάσταση του κτηρίου εφικτή. Ας ελπίσουμε ότι -κάποια στιγμή στο μέλλον- ο ναός θα αποκατασταθεί. Ότι η εφαρμογή της τελικής αποκατάστασης θα γίνει πριν τον γκρεμίσει η εξέλιξη της καθίζησης ή κάποιος σεισμός. Μέχρι να έρθει εκείνη η στιγμή, κάποιοι θα συνεχίσουμε να αγωνιούμε. 

*ο Νικόλαος Σταμκόπουλος  ειναι  Μηχανικός Περιβάλλοντος